Οικιακή κομποστοποίηση, μια αναγκαία διαδικασία όχι μόνο γιατί συμβάλει σημαντικά στη μείωση των απορριμμάτων, αλλά και γιατί το τελικό προϊόν αυτής της διαδικασίας είναι ένα άριστης ποιότητας εδαφοβελτιωτικό υλικό (κομπόστ).
Βακτήρια και μύκητες διασπούν την οργανική ύλη σε απλούστερα υλικά, μέσω ενζυματικών διεργασιών. Με τη μεταβολική δραστηριότητα των μικροοργανισμών η οργανική ύλη, όπως πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, κυτταρίνη και λιγνίνη μετατρέπονται σε CO2, νερό, μέταλλα, χούμο και θερμότητα.
Η κομποστοποίηση διακρίνεται σε τρεις φάσεις. Πρώτη είναι η μεσοφιλική φάση, κατά την οποία οι μικροοργανισμοί αναπτύσσονται γρήγορα με αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας. Δεύτερη φάση είναι η θερμοφιλική, κατά την οποία η θερμοκρασία φτάνει μέχρι και τους 75οC. Σε αυτό το στάδιο καταστρέφονται πολλοί σπόροι ζιζανίων και ορισμένοι παθογόνοι μικροοργανισμοί, λόγω της υψηλής θερμοκρασίας, Τρίτη φάση είναι η κρυοφιλική ή φάση ωρίμανσης του κομπόστ, κατά την οποία η θερμοκρασία έχει μειωθεί, όπως και η μεταβολική δραστηριότητα των μικροοργανισμών.
Βασικοί μικροοργανισμοί που διακρίνονται κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης είναι οι ακόλουθοι:
Μεσόφιλα βακτήρια, είναι αερόβια βακτήρια, που αναπτύσσονται στο πρώτο στάδιο της κομποστοποίησης, και πολλαπλασιάζονται με γρήγορο ρυθμό σε θερμοκρασίες 25 έως 45οC. Αποσυνθέτουν κυρίως σάκχαρα, πρωτεΐνες, άμυλο και λίπη απελευθερώνοντας μεγάλες ποσότητες θερμότητας, έτσι σταδιακά αυξάνεται σημαντικά η θερμοκρασία και είναι πλέον αδύνατον να επιβιώσουν.
Θερμόφιλα βακτήρια, Bacillus, Clostridium, Thermus, αναπτύσσονται στο δεύτερο στάδιο της κομποστοποίησης, όταν η θερμοκρασία του σωρού είναι μεταξύ 45 και 70οC, πολλαπλασιάζονται ταχύτερα από τους μεσόφιλους μικροοργανισμούς, παράγοντας ακόμη μεγαλύτερα ποσά θερμότητας και αντέχουν σε συνθήκες χαμηλής υγρασίας. Καθώς εξαντλούν την υπόλοιπη οργανική ύλη, σταδιακά οι θερμόφιλοι μικροοργανισμοί πεθαίνουν, η θερμοκρασία μειώνεται και επανέρχονται οι μεσόφιλοι μικροοργανισμοί.
Ακτινομύκητες, Streptomyces sp, Thermomonospora sp, Thermoactinomyces vulgaris, παρατηρούνται σε όλα τα στάδια της κομποστοποίησης, είναι κυρίως αερόβια βακτήρια, ανθεκτικά σε συνθήκες χαμηλής υγρασίας, αναπτύσσονται μεταξύ 25 και 35οC, σε ουδέτερο έως ελαφρώς αλκαλικό περιβάλλον, ελευθερώνουν άνθρακα, άζωτο και αμμωνία. Ο ρόλος τους είναι σπουδαίος καθώς έχουν την ικανότητα να διασπούν πολύπλοκες ενώσεις όπως λιγνίνη, χιτίνη, κυτταρίνη ακόμα και σκληρά ξυλώδη υλικά. Επίσης καταπολεμούν ορισμένα παθογόνα που μπορεί να αναπτυχθούν κατά τη διάρκεια της κομποστοποίησης (Streptomyces sp).
Μύκητες, Termonmyces, Trichoderma, Gliocladium, Penicillium duponti κ.ά., αναπτύσσονται σε σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες, αερόβιοι και αναερόβιοι, διασπούν συνήθως εύκολα αποδομήσιμες οργανικές ουσίες και βρίσκονται σε όλα τα στάδια της κομποστοποίησης. Κάποια είδη έχουν επίσης την ικανότητα να καταπολεμούν παθογόνα.
της Ελένης Σαράφογλου