Είναι πλέον φανερό ότι η Ανακύκλωση και η Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων στην Ελλάδα προχωρούν με πολύ αργούς ρυθμούς, σε σχέση με αυτούς άλλων χωρών αλλά και σε σχέση με τις σημερινές ανάγκες της κοινωνίας. Όλοι μιλούν για Πρόληψη – Επαναχρησιμοποίηση – Ανακύκλωση – Κομποστοποίηση χωρίς όμως οι λέξεις να μετατρέπονται σε συγκεκριμένες δράσεις και έργα. Ένας από τους λόγους αυτής της στασιμότητας σαφώς εντοπίζεται και στο νομοθετικό έλλειμμα που υπάρχει και που θα μπορούσε αντιμετωπισθεί υιοθετώντας απλές και στοχευμένες νομοθετικές ρυθμίσεις. Η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης και η Greenpeace καταθέτουν σε δημόσιο διάλογο τις παρακάτω 20 νομοθετικές προτάσεις για να συμβάλλουν στην επιτάχυνση των αναγκαίων εξελίξεων.
ΠΡΟΛΗΨΗ – Ιδέες αντί σκουπίδια
1. Με βάση το Στρατηγικό Σχεδιασμό για την Πρόληψη να προβλεφθεί νομοθετική υποχρέωση κατάθεσης Σχεδίου σε επίπεδο Περιφέρειας, και σε επίπεδο δήμων με συγκεκριμένα δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα και στόχους.
2. Υιοθέτηση μέτρων για την μείωση της πλαστικής σακούλας: α) με κατάργηση της δωρεάν παραλαβής από τα καταστήματα και χρέωση ελάχιστης τιμής κόστους στους καταναλωτές, με ταυτόχρονη ισόποση μείωση του κόστους των προϊόντων, β) με υιοθέτηση κινήτρων για χρήση επαναχρησιμοποιούμενης τσάντας (πάνινης, διχτάκι, πλαστικής), γ) με ενδεχόμενη μικρή φορολόγηση της σακούλας μιας χρήσης και δημιουργία ταμείου χρηματοδότησης δράσεων πρόληψης, δ) με κίνητρα για χρήση κομποστοποιήσιμης σακούλας (πρότυπο ΕΝ 13432), αλλά και υποχρέωση της χρήσης της, όπου δεν προσφέρονται εναλλακτικές επιλογές.
3. Θεσμοθέτηση σε δημοτικό επίπεδο συστηματικών ανταλλακτηρίων αντικειμένων (με χάρισμα ή ανταλλαγή) από τους δημότες.
4. Θεσμοθέτηση διαλόγου των εμπλεκομένων σε τοπικό επίπεδο για συνδιαμόρφωση & υλοποίηση ιδεών Πρόληψης.
5. Θέσπιση κινήτρων προς τους δήμους για τη σταδιακή επίτευξη ελάχιστου ποσοστού κάλυψης 5% των δημοτών με κάδους οικιακής κομποστοποίησης και συστηματικής υποστήριξής τους.
ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ – Παράταση της ζωής προϊόντων και αντικειμένων
6. Άρση των πολεοδομικών εμποδίων στη χωροθέτηση Πράσινων Σημείων ή/και Ολοκληρωμένων Πράσινων Σημείων (μαζί με Κέντρα Επαναχρησιμοποίησης) εντός των αστικών χώρων, αγροτικής γης ή και αλλού.
7. Στα πλαίσια της Ελληνικής Προεδρίας, ανάληψη πρωτοβουλίας σε επίπεδο Ε.Ε. για υιοθέτηση συνολικού ποσοτικού στόχου επαναχρησιμοποίησης αποβλήτων και των πρώτων ειδικών στόχων για έπιπλα και υφάσματα.
8. Θεσμοθέτηση όρων λειτουργίας στο λιανεμπόριο για τη διευκόλυνση της επαναχρησιμοποίησης πολλών προϊόντων.
9. Επέκταση της ευθύνης του παραγωγού με υποχρέωση δημιουργίας συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης για τα έπιπλα, τον ρουχισμό και τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων, κατά τα πρότυπα του ν. 2939, από τις σχετικές παραγωγικές βιομηχανίες, το εμπόριο ή τις αντιπροσωπείες.
10. Θεσμοθέτηση κινήτρων για τη δημιουργία δραστηριοτήτων επαναχρησιμοποίησης πολλών κατηγοριών αντικειμένων, όπως έπιπλα, ρουχισμός, ηλεκτρικές συσκευές, είδη οικιακής χρήσης, παιχνίδια, κ.α. με ειδικά κίνητρα για τις κοινωνικές επιχειρήσεις.
ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ – Τα υλικά κινούνται στους οικονομικούς τους κύκλους
11. Θεσμοθέτηση πολεοδομικής προδιαγραφής στα νέα κτίρια για χωριστή συλλογή τουλάχιστον 4 διακριτών ρευμάτων υλικών (ανακυκλώσιμα υλικά και υπολείμματα) εντός του χώρου του κτιρίου με εσωτερική πρόσβαση για τους ενοίκους και εξωτερική πρόσβαση για τα συστήματα συλλογής των δήμων. Επιπλέον κίνητρα για προσαρμογή των παλαιών κτιρίων. Οι δρόμοι δεν είναι ο κατάλληλος χώρος για τους κάδους. Ας το αλλάξουμε.
12. Συμβολή της Ελληνικής Προεδρίας στην επιτάχυνση των διαδικασιών σε επίπεδο Ε.Ε. για αναθεώρηση των ποσοτικών στόχων των Οδηγιών 62/1994/EC (για τις συσκευασίες), της Οδηγίας 31/1999/EC εάν τεθεί από την Κομισιόν (για την εκτροπή των βιοαποδομήσιμων από την ταφή) και της Οδηγίας Πλαίσιο 98/2008/EC που ήδη προβλέπεται υποχρεωτικά να γίνει μέσα στο 2014.
13. Νομοθετική θέσπιση κινήτρων και αντικινήτρων προς τους δήμους για την υποχρέωση επίτευξης των εθνικών στόχων ανακύκλωσης που τους αναλογούν και υποχρέωση ένταξης όρων στους κανονισμούς καθαριότητας των δήμων για υποχρεωτική διαλογή στην πηγή των ανακυκλώσιμων & κομποστοποιήσιμων υλικών από τους δημότες. Οι εθνικές ευθύνες θα πρέπει να επιμερισθούν και στους δήμους και στους δημότες.
ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ – Τα οργανικά υλικά ξαναγυρίζουν πάλι στη γη
14. Υποχρεωτική τοποθέτηση παντού διακριτού καφέ κάδου για τη χωριστή συλλογή των οργανικών υλικών.
15. Επέκταση της ευθύνης του παραγωγού με υποχρέωση δημιουργίας συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης για τα οργανικά υλικά, κατά τα πρότυπα του ν. 2939, από τις βιομηχανίες τροφίμων και το χοντρεμπόριο τροφίμων.
16. Ρύθμιση της άρσης των νομικών εμποδίων, που υπάρχουν στην ΚΥΑ – 114218/97 (ΦΕΚ 1016/Β), για τη δυνατότητα δημιουργίας ανοικτών μονάδων κομποστοποίησης, τουλάχιστον στις δυναμικότητες και το είδος οργανικών υλικών που επιτρέπεται και στην Ε.Ε.
17. Θεσμοθέτηση κινήτρων για την τοποθέτηση μηχανικών κομποστοποιητών σε μεγάλους παραγωγούς οργανικών αποβλήτων (ξενοδοχεία, νοσοκομεία, κατασκηνώσεις, χώρους εστίασης κ.α.) με σημαντικό ποσοστό χρηματοδότησης του εξοπλισμού και μειωμένα δημοτικά τέλη.
18. Άρση πολλών πολεοδομικών και άλλων εμποδίων στην χωροθέτηση μικρών μονάδων κομποστοποίησης σε χώρους των δήμων (σε πάρκα, ανοικτούς χώρους, παλιούς ΧΑΔΑ κ.α.) και γενικότερη θεσμοθέτηση κινήτρων για δημιουργία μονάδων κομποστοποίησης στους δήμους, με υποχρέωση χρήσης και από γειτονικούς δήμους.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ – Όλα ξεκινούν από την ενημέρωση
19. Άμεση θεσμοθέτηση της εθελοντικής εφαρμογής του Πληρώνω Όσο Πετάω (ΠΟΠ) για όποιον δήμο το επιθυμεί, διότι σήμερα αυτό απαγορεύεται!!!!
20. Θεσμοθέτηση κινήτρων και ενθάρρυνση για υλοποίηση από τους δήμους, συστηματικών δράσεων ευαισθητοποίησης – ενημέρωσης των δημοτών (για την επιτυχία της πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης, Διαλογής στην Πηγή – ΔσΠ, ανακύκλωσης, κομποστοποίησης). Όσοι δήμοι διαθέτουν π.χ. το 4% του συνολικού κόστους διαχείρισης των απορριμμάτων τους για ενημέρωση θα μπορούσαν να επιδοτούνται σε κάποιο ποσοστό από το Ειδικό Τέλος Ταφής, που επιβάλλεται από 1/1/2014 (με το ν. 4042). Ταυτόχρονα με την ενημέρωση η μείωση του κόστους διαχείρισης των δήμων εκτιμάται ότι θα είναι πολύ μεγαλύτερη του 4%.
Οι δύο οικολογικές οργανώσεις έχουν επεξεργαστεί τις παραπάνω νομοθετικές προτάσεις και εκτιμάται ότι εάν εφαρμοσθούν θα έχουν πολλά άμεσα και έμμεσα οφέλη για τους δήμους και την κοινωνία, όπως: α) μείωση του κόστους διαχείρισης απορριμμάτων, β) δημιουργία πολλών χιλιάδων νέων και μόνιμων θέσεων εργασίας, γ) αύξηση του χρόνου ζωής των ΧΥΤΥ και μείωση του κόστους τους, δ) τεράστια συμβολή στην επίτευξη των νομικών υποχρεώσεων της χώρας για την ανακύκλωση και κομποστοποίηση, ε) αποφυγή Ευρωπαϊκών προστίμων, στ) επίτευξη στην πηγή υψηλών στόχων εκτροπής από τους ΧΥΤΥ, κ.α. Πιστεύουμε ότι η νομοθεσία μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ δυνατό χαρτί στα χέρια μιας πολιτείας που θέλει πράγματι να τρέξει προς την Πράσινη Διαχείριση Απορριμμάτων, όπως υποχρεώνουν οι σχετικές Οδηγίες και ζητά η κοινή λογική. ΚΑΙ η κοινωνία ΚΑΙ η οικονομία είναι πλέον ώριμοι γι’ αυτό. Ας προχωρήσουμε λοιπόν άμεσα σε πράξεις.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Φίλιππος Κυρκίτσος (ΟΕΑ) 210-8224281, 6936-140795,
Νίκος Χαραλαμπίδης (Greenpeace) 210-3806374, 6979-395108