Τα αδιέξοδα στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων παραμένουν. Η οικονομική κρίση τα καθιστά εκρηκτικά.
- Πολλοί ΧΑΔΑ παραμένουν ανοικτοί. Η επιβολή προστίμων είναι άμεσα ορατή.
- Οι Περιφερειακοί Σχεδιασμοί παραμένουν σχέδια επί χάρτου και υπάρχει ανάγκη αναθεώρησης/ επικαιροποίησης τους με τα δεδομένα της συνεχούς μείωσης των παραγόμενων αποβλήτων και της έλλειψης οικονομικών πόρων.
- Οι Δήμοι στερούνται οικονομικών δυνατοτήτων για έργα ανακύκλωσης και κομποστοποίησης. Η υπέρμετρη αύξηση των Δημοτικών τελών είναι άμεσα ορατή.
- Οι χωροθετήσεις καθυστερούν και οι κάτοικοι διακατέχονται από το σύνδρομο ΝΙΜΒΥ (Not in My Back Yard) για τους ΧΥΤΑ και τις μονάδες επεξεργασίας, λόγω της παντελούς έλλειψης προγραμμάτων ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης.
- Η αβεβαιότητα για τη τήρηση των όποιων συμβολαίων -μέσω των ΣΔΙΤ- επιτείνεται και μετατρέπεται σε βεβαιότητα μη τήρησης.
-
Μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι «δηλώνουν» αδυναμία εξεύρεσης κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση των μεγάλων έργων με τη μέθοδο ΣΔΙΤ και απαιτούν αύξηση της Δημόσιας Χρηματοδότησης.
«Και τώρα τι θα απογίνουμε χωρίς βαρβάρους;»
Η κομποστοποίηση παρέχει τη δυνατότητα βιώσιμων επιλογών:
- Είναι η πλέον οικονομική επιλογή ως μέθοδος διαχείρισης αποβλήτων. (Έως 1/3 άλλων). Δεν αμφισβητείται από κανένα.
- Η ανυπαρξία υποδομών για διαλογή στην πηγή, η έλλειψη προγραμμάτων ΔοΠ, ειδικά για το Λεκανοπέδιο Αττικής και το Νομό Θεσσαλονίκης δημιουργούν προβληματισμούς και ενστάσεις για την καθολική εφαρμογή της κομποστοποίησης λόγω μεγάλου όγκου σύμμικτων. Αλλά δεν ευθύνεται η κομποστοποίηση…
- Προηγείται στην ιεράρχηση έναντι της θερμικής επεξεργασίας και της ταφής.
- Για τις λοιπές περιφέρειες της χώρας η κομποστοποίηση ως βασική μέθοδος επεξεργασίας των οργανικών είναι μονόδρομος εφ' όσον επιλέγουμε βιωσιμότητα και οικονομία.
ΑΤΤΙΚΗ-ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ – ΟΛΕΣ ΟΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ
Η πολιτική που εφαρμόσθηκε την τελευταία εικοσαετία οδήγησε στα σημερινά αδιέξοδα.
- Για πολλούς λόγους είναι επιβεβλημένη η αναθεώρηση/ επικαιροποίηση του ΠΕΣΔΑ. Είναι επιβεβλημένη η άμεση υλοποίηση των έργων κομποστοποίησης των προδιαλεγμένων οργανικών σε ανοιχτά ή κλειστά συστήματα αλλά και η οικιακή κομποστοποίηση.
- Επιβάλλεται η άμεση οργάνωση διαλογής στην πηγή (ΔσΠ) των οργανικών (Καφέ κάδος) και η εγκατάσταση μηχανικών κομποοτοποιητών σε μεγάλους παραγωγούς οργανικών (Νοσοκομεία, Ξενοδοχεία, Κατασκηνώσεις, Στρατόπεδα, Εστιατόρια κ.ά.)
α) Τα έργα Διαχείρισης των αποβλήτων, θα πρέπει να προϋποθέτουν ότι σαφέστατα προηγείται η ΔσΠ και η οικιακή κομποστοποίηση, όπως προβλέπεται και από την Οδηγία 98/2008.
Η κομποστοποίηση των βιοαποδομήσιμων, προδιαλεγμένων στην πηγή, έχει κόστος κατασκευής λιγότερο από το ένα τρίτο του προϋπολογισμού των 440 εκατομμυρίων, που προβλέπονται μόνο για την Αττική (Διαθέσιμα στοιχεία με βάση την Ευρωπαϊκή και Διεθνή εμπειρία είναι στη διάθεση του ΥΠΕΚΑ). Γιατί να μην εξοικονομήσουμε περισσότερα από 300 εκατομμύρια; Γιατί να μη γίνουν τα έργα στην Αττική με τους οικονομικούς πόρους, που ήδη δηλώνει ότι θα συμμετέχει το δημόσιο και να επανεξετάσουμε την παραχώρηση λειτουργίας για 25 χρόνια σε ιδιώτες; Την ίδια εκτίμηση κόστους για την Αττική έχουν καταθέσει και οι 4 περιβαλλοντικές ΜΚΟ (Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Greenpeace, WWF, Δίκτυο Μεσόγειος SOS).
Η διαχείριση με ΔσΠ, Ανακύκλωση, Κομποστοποίηση δεν εξετάσθηκε καν σαν σενάριο εφαρμογής στις μελέτες διερεύνησης και κοστολόγησης, που ανέθεσαν. Αντίθετα, διερεύνησαν επιλεκτικά τεχνολογικές δυνατότητες που εμπεριέχουν τη θερμική επεξεργασία και που είναι φυσικά οι πιο ακριβές, σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα.
β) θέσεις για τους επικείμενους διαγωνισμούς.
- Θεωρούμε αναγκαίο οι προδιαγραφές των διαγωνισμών να μην προσδιορίζουν αποκλειστικά παραλαβή σύμμικτων αποβλήτων, ώστε να επιτρέπεται στους Δήμους η τωρινή ή μελλοντική έναρξη προγραμμάτων ΔσΠ. Όσο εκτεταμένη είναι η ΔσΠ και η οικιακή κομποστοποίηση τόσο περισσότερο μειώνεται το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας των μονάδων τελικής επεξεργασίας. Είναι αυτονόητο.
- Να γίνει άμεσα έναρξη προγραμμάτων ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης των πολιτών για τη ΔσΠ και την οικιακή κομποστοποίηση. Το κόστος να καλυφθεί από την προβλεπόμενη συμμετοχή του Ελληνικού Δημοσίου έως ποσοστό 10% αυτής, θα εξοικονομήσουμε πολλαπλάσια.
- Να υιοθετηθούν αντικίνητρα για όσους Δήμους δε συμμετέχουν ενεργά στη ΔσΠ των οργανικών, αλλά και των άλλων ανακυκλώσιμων υλικών.
- Ο Δημόσιος Τομέας να αναλάβει την υπόδειξη των απαραίτητων χώρων για την κομποστοποίηση των προδιαλεγμένων υλικών (Παράδειγμα, είτε τα αποκαταστημένα κύτταρα των ΧΥΤΑ Φυλής και Άνω Λιοσίων είτε και άλλων παλαιών αποκατεστημένων ΧΑΔΑ, είτε άλλοι χώροι). Η τεχνολογία της κομποστοποίησης επιτρέπει την επεξεργασία έως και 120.000 τόνων ανά έτος προδιαλεγμένου οργανικού κλάσματος σε 10 στρέμματα. Και καταπίπτει το επιχείρημα περί μη ύπαρξης χώρων.
- Να προκηρυχθούν περισσότεροι του ενός διαγωνισμοί (ένας διαγωνισμός ανά έργο), ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος από την όποια ενδεχόμενη αποτυχία του ενός αναδόχου στην πορεία των 20-25 χρόνων.
- Η υλοποίηση των έργων θα πρέπει να εξασφαλίζει τις θέσεις των εργαζομένων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και να προβλέπει τη δημιουργία νέων. Η δημιουργία νέων θέσεων να πριμοδοτείται στη βαθμολόγηση.
- Η επιλογή αναδόχου θα πρέπει να έχει ως βασικό κριτήριο αξιολόγησης και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα με βάση την ιεράρχηση (Πρόληψη- Επαναχρησιμοποίηση – Διαλογή στην Πηγή – Ανακύκλωση – Κομποστοποίηση – Καύση – Εδαφική διάθεση)
- Πρέπει να αποφευχθεί η έμμεση πριμοδότηση της ενεργειακής αξιοποίησης – καύσης, μέσω του ειδικού τέλους ΑΠΕ, το οποίο πληρώνουν όλοι οι Έλληνες. Η όποια επιδότηση πρέπει να υπολογισθεί στο επιπλέον της προσφερόμενης τιμής καθ' όσον επιβαρύνει όλους τους πολίτες. Σε αντίθετη περίπτωση νοθεύεται ο ανταγωνισμός.
- Οι όροι των διαγωνισμών πρέπει να προβλέπουν και να επιδιώκουν τη μείωση των ποσοτήτων των εισερχόμενων αποβλήτων στις μονάδες επεξεργασίας. Η μείωση αυτή είναι αναμενόμενη και λόγω της οικονομικής κρίσης αλλά και με βάση τις κατευθύνσεις της οδηγίας 98/2008. Δεν είναι λογικό το δημόσιο να εγγυηθεί την ποσότητα των 1.350.000 τόνων ετησίως (Αττική), για 20-25 χρόνια και με ενδεχόμενο να πληρωθεί και ποινική ρήτρα εάν δεν παραδίδεται αυτή η ποσότητα.
- Επισημαίνουμε την ανάγκη οι μονάδες επεξεργασίας να έχουν τη δυνατότητα παραλαβής και άλλων διακριτών ρευμάτων – έναντι Gate Fee – όπως ληγμένα τρόφιμα, ιλύες βιολογικών καθαρισμών, απόβλητα σφαγείων, ελαιοτριβείων, τυροκομείων κ.ά., έτσι ώστε να αντιμετωπισθούν παράλληλα σοβαρά προβλήματα ρύπανσης, κινδύνων για τη δημόσια υγεία, προσβολής του τουριστικού προφίλ.
Ειδικότερα για την Πελοπόννησο επικροτούμε τις βασικές επισημάνσεις του Περιφερειακού Σχεδιασμού.
- «Συνεπώς, ο κύριος στόχος της στρατηγικής της Περιφέρειας είναι η εφαρμογή προγραμμάτων διαλογής στην πηγή στο σύνολο της Περιφέρειας, τα οποία θα υποστηρίξουν την παραγωγή καλής ποιότητας compost αλλά ταυτόχρονα θα οδηγήσουν στην εκτροπή σημαντικών ποσοτήτων υλικών συσκευασίας». (ΠΕΣΔΑ Πελοποννήσου).
- «Σύμφωνα με τη Νέα Οδηγία, η ανακύκλωση θεωρείται υψηλότερης προτεραιότητας στην ιεραρχία διαχείρισης των ΑΣΑ σε σχέση με την ανάκτηση ενέργειας» (ΠΕΣΔΑ Πελοποννήσου)
- «Επιπλέον, χαρακτηρίζεται – Η ΜΒΕ – από αρκετή ευελιξία, καθώς μπορεί να λειτουργήσει με χαμηλότερη τροφοδοσία από αυτή του σχεδιασμού και μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε μονάδα κομποστοποίησης για απόβλητα μετά από ΔσΠ. Έτσι η ανάπτυξη μονάδων ΜΒΕ δε δεσμεύει τις δυνατές επιλογές μιας περιοχής, περιορίζοντας τις δυνατότητες ανάπτυξης προγραμμάτων ανακύκλωσης για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα στο μέλλον.» (ΠΕΣΔΑ Πελοποννήσου).
- Για τη μεταβατική περίοδο προτείνουμε: Την άμεση εγκατάσταση στους ΧΑΔΑ και όπου οι συνθήκες το επιτρέπουν – φορητών συστημάτων Μηχανικής Διαλογής και Κομποστοποίησης και Aνοιχτό σύστημα σειραδίων έως την υλοποίηση των έργων. Τα ανακυκλώσιμα θα μεταφέρονται στο κοντινότερο ΚΔΑΥ και το παραγόμενο κόμποστ θα χρησιμοποιηθεί για την αποκατάσταση των ΧΑΔΑ.
- Την άμεση εγκατάσταση στους ΧΥΤΑ μόνιμου Συστήματος Μηχανικής Διαλογής και κομποστοποίησης σε Ανοιχτό Σύστημα Σειραδίων, ώστε ο ΧΥΤΑ να μετατραπεί σε ΧΥΤΥ.
- Επισημαίνουμε: Να γίνουν περισσότεροι διαγωνισμοί. Ένας ανά διαχειριστική ενότητα για τις μονάδες επεξεργασίας και ένας ανά διαχειριστική ενότητα για τις μονάδες ΣΜΑ.
Τα νησιά μας
Ζούμε ίσως στην πιο όμορφη χώρα του κόσμου με μοναδικά στολίδια τα νησιά μας. Δεν μπορεί να συνεχισθεί η εικόνα των φλεγόμενων χωματερών στη Μύκονο, την Άνδρο, την Τήνο και σε πολλά ακόμη. Η εικόνα της Καλντέρας που δέχεται τόνους σκουπιδιών καθημερινά. Η εικόνα της Καλύμνου με την εστία φωτιάς της χωματερής ένα χιλιόμετρο από το λιμάνι. Και πολλά, πολλά ακόμη παραδείγματα. Ως πότε;
- Η ΔσΠ, η ανακύκλωση και η κομποστοποίηση είναι η μοναδική επιλογή. Πρέπει να αναθεωρηθούν οι ΠΕΣΔΑ Βορείου, Νοτίου Αιγαίου, Ιονίων που προβλέπουν σταθμούς μεταφόρτωσης.
- Η θαλάσσια μεταφορά σύμμικτων αποβλήτων πρέπει να αποκλεισθεί. Το κόστος είναι υπερβολικά υψηλό και θα το πληρώσουν οι νησιώτες. Επίσης, ποιος θα έχει ευθύνη σε απευκταίο ναυάγιο; Πως θα γίνει η αποκατάσταση;
- Είναι δυνατό να προβλέπονται σταθμοί μεταφόρτωσης για την Ηρακλειά, τη Δονούσα, τη Σχοινούσα; Είναι απείρως οικονομικότερη η συλλογή και διαλογή μία-μία σακούλα.
Η διάθεση του κόμποστ
Στη χώρα μας θα πρέπει να ομιλούμε για έλλειψη κόμποστ, ερημοποίηση της γης και όχι για πρόβλημα διάθεσης. Οι ανάγκες των ελληνικών εδαφών, των καλλιεργήσιμων εκτάσεων είναι πολλαπλάσιες έναντι των Βόρειο-Ευρωπαϊκών χωρών, από τις οποίες εισάγουμε κόμποστ. Οι ανάγκες των θερμοκηπίων, των άγονων εκτάσεων, των υφάλμυρων, των αναδασωτέων, των τοπίων που χρήζουν αποκατάστασης (Λατομείων, Ορυχείων, ΧΑΔΑ) επιβάλλουν την κομποστοποίηση.
«Φωνή βοώντος εν τη ερήμω?»
Είναι επείγουσα ανάγκη η ίδρυση οργανισμού «Διάθεσης του Κόμποστ» με βάση την καταγραφή των αναγκών. Η πιστοποίηση του παραγόμενου κόμποστ έχει άμεση σχέση με τη διάθεση. Επίσης, είναι επιτακτική η δημιουργία φορέα πιστοποίησης και ο ΣΕΚ έχει αναλάβει σχετική πρωτοβουλία.
«Η συνέπεια λόγων & έργων είναι προνόμιο λίγων»
Με διακηρύξεις για περιβαλλοντική πολιτική, ιεράρχηση προτεραιοτήτων, τουριστική ανάπτυξη, κτλ., έχουν πλειοδοτήσει την τελευταία εικοσαετία οι κατά καιρούς αρμόδιοι.
Τα αποτελέσματα:
- 18% (Μ.Ο.) των αποβλήτων διαχειρίζονται με κομποστοποίηση στην Ε.Ε. των 27, έναντι 1-2% (!) στην Ελλάδας, ενώ οι δικές μας ανάγκες είναι πολλαπλάσιες.
- Ανεξέλεγκτες χωματερές, πυρκαγιές από σκουπίδια, επιθέσεις ΜΑΤ στους κατοίκους, και αδράνεια – όχι τυχαία.
Και στο δια ταύτα.
- ΔσΠ, ανακύκλωση και κομποστοποίηση. Βιομηχανική και οικιακή.
- Άμεση έναρξη προγραμμάτων ΔσΠ σε πόλεις κάτω των 40.000 κατοίκων, στα νησιά και σε όλες τις τουριστικές περιοχές.
- Εγκατάσταση μηχανικών κομποστοποιητών – κλειστών – σε απομακρυσμένες δημοτικές ενότητες.
- Εγκατάσταση μηχανικών κομποστοποιητών σε μεγάλους παραγωγούς οργανικού κλάσματος με θεσμοθέτηση κινήτρων.
- Εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου και θέσπιση προδιαγραφών για την αδειοδότηση και λειτουργία των μονάδων κομποστοποίησης διακριτών ρευμάτων (Κοπριές, κλαδέματα, κουτσουλιές ,ιλύες, απόβλητα ελαιοτριβείων κ.ά.) σε ανοικτά ή κλειστά συστήματα βάσει της δυναμικότητας.
- Ενθάρρυνση της οικιακής κομποστοποίησης με ιδιαίτερη έμφαση στις επαρχιακές πόλεις και στις αγροτικές περιοχές.
Ειδάλλως «Όποιος δε θέλει να ζυμώσει δέκα χρόνια κοσκινίζει»
Η βαθιά οικονομική κρίση αναδεικνύει επιτακτικά την Κομποστοποίηση, την Ανακύκλωση και τη ΔσΠ ως βασικές μεθόδους διαχείρισης των αποβλήτων.
Για το Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Κομποστοποίησης (ΣΕΚ)
Ο Πρόεδρος και το Δ.Σ.
Αθήνα Μάιος 2012
Πηγή: www.water-waste.gr