ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Η οικονομία της ΕΕ χρησιμοποιεί 16 τόνους υλικών ανά άτομο το χρόνο, εκ των οποίων 6 τόνοι καθίστανται απόβλητα, και οι μισοί από αυτούς καταλήγουν στους χώρους υγειονομικής ταφής. Πολλά κράτη μέλη στηρίζονται κυρίως στους χώρους υγειονομικής ταφής για τη διαχείριση των αποβλήτων.
Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 13 Ιανουαρίου 2012, η πλήρης εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα απόβλητα θα είχε ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση 72 δις ευρώ το χρόνο, θα προκαλούσε αύξηση του ετήσιου κύκλου εργασιών του κλάδου διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων κατά 42 δις ευρώ και θα δημιουργούσε πάνω από 400.000 θέσεις εργασίας μέχρι το 2020. Οι παράνομες δραστηριότητες γύρω από τα απόβλητα στα κράτη μέλη καταλήγουν σε χαμένες ευκαιρίες οικονομικής ανάπτυξης, πλην όμως η ενίσχυση των εθνικών επιθεωρήσεων και η βελτίωση των γνώσεων για τη διαχείριση των αποβλήτων θα απέφερε μείζονες βελτιώσεις.
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος Janez Potočnik δήλωσε: «Χρειάζεται να θεωρήσουμε τα απόβλητα ως πόρο – και η ταφή πόρων στο έδαφος είναι κάτι παραπάνω από κοντόφθαλμη. Στην έκθεση αυτή φαίνεται ότι η διαχείριση και ανακύκλωση αποβλήτων μπορούν να συνεισφέρουν τα μέγιστα στην οικονομική ανάπτυξη και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Εάν η υφιστάμενη νομοθεσία εφαρμοζόταν κατάλληλα, θα αποφεύγαμε δαπανηρές εργασίες καθαρισμού, προβλήματα ρύπανσης και υγείας. Και ας μη ξεχνάμε ότι τα ανακυκλωμένα υλικά είναι φθηνότερα απ' ό,τι τα «παρθένα» – και ότι μειώνουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και την εξάρτησή μας από τις εισαγωγές».
Στη μελέτη διενεργείται μια εις βάθος ανάλυση των συνεπειών της καλύτερης εφαρμογής και καταδεικνύεται το μέγεθος των οφελών. Αναλύθηκε αριθμός μελετών περιπτώσεων στην Κύπρο, τη Γερμανία, την Ιρλανδία, την Ιταλία και τις Κάτω Χώρες, ούτως ώστε να καταδειχθούν τα οικονομικά, χρηματοδοτικά και κοινωνικά οφέλη στα κράτη μέλη.
Ο κλάδος διαχείρισης και ανακύκλωσης των αποβλήτων είναι ήδη πολύ δυναμικός, αλλά παρέχει περισσότερες οικονομικές δυνατότητες με μεγάλες δυνατότητες επέκτασης. Το 2008, ο ετήσιος κύκλος εργασιών, ύψους 145 δις ευρώ αντιστοιχούσε στο 1% περίπου του ΑΕΠ της ΕΕ και σε 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Η συμμόρφωση με την πολιτική της ΕΕ θα συνέβαλλε στη δημιουργία ενός κλάδου με 2,4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας και συνολικό ετήσιο κύκλο εργασιών ύψους 187 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Το πρόβλημα είναι ότι υπερβολικά υψηλός αριθμός τιμών δεν αντανακλά το πραγματικό κόστος της διάθεσης αγαθών – εάν το αντανακλούσε, αυτό θα συνέβαλλε πρωτίστως στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων. Επιπλέον, πολλά κράτη μέλη στερούνται ακόμη κατάλληλης υποδομής για τη χωριστή συλλογή, ανακύκλωση και ανάκτηση. Η απουσία συστηματικού ελέγχου και μηχανισμών εφαρμογής αποτελεί ένα άλλο εμπόδιο, συνδυαζόμενο με την έλλειψη αξιόπιστων δεδομένων σχετικών με τη διαχείριση των αποβλήτων.
Τέσσερα βασικά συμπεράσματα
- Στη μελέτη συμπεραίνεται ότι χρειαζόμαστε περισσότερες γνώσεις σχετικά με τα απόβλητα. Πρέπει να συλλέγονται καλύτερης ποιότητας δεδομένα και να βελτιωθεί η συστηματική παρακολούθηση της έμπρακτης λειτουργίας των σχετικών νόμων. Εν προκειμένω έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος, με εδικό κέντρο δεδομένων για τα απόβλητα, το οποίο συνέστησε πρόσφατα η Eurostat.
- Καλύτερη χρήση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και ευρύτερη χρήση οικονομικών μέσων όπως είναι η αύξηση του κόστους διάθεσης θα μπορούσαν να συμβάλουν στη διασφάλιση της συμμόρφωσης και στην εξασφάλιση των αναγκαίων χρηματοδοτικών πόρων για τη διαχείριση των αποβλήτων.
- Οι δυνατότητες παρακολούθησης και επιθεώρησης πρέπει να ενισχυθούν στα κράτη μέλη. Αυτό συνεπάγεται μια ικανότητα ανεξάρτητου ελέγχου σε επίπεδο ΕΕ και, ενδεχομένως, κοινά πρότυπα επιθεώρησης.
- Μια σχετικά συμφέρουσα οικονομική επιλογή για την ενίσχυση της παρακολούθησης της εφαρμογής σε επίπεδο ΕΕ θα μπορούσε να είναι η αξιοποίηση της τεχνογνωσίας και των δυνατοτήτων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ). Η επιλογή αυτή θα συνεπαγόταν μικρότερο διοικητικό κόστος απ' ό,τι η δημιουργία ενός νέου οργανισμού για τα απόβλητα.
Για περισσότερες πληροφορίες δείτε:
Εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ περί αποβλήτων για την πράσινη ανάπτυξη (μελέτη): http://ec.europa.eu/environment/waste/index.htm
Συγκριτικές στατιστικές για τις εργασίες διαχείρισης των αποβλήτων στα κράτη μέλη της ΕΕ: http://www.eea.europa.eu/soer/synthesis/synthesis/chapter4.xhtml
Έκθεση του 2011 για τη θεματική στρατηγική σχετικά με την πρόοδο στην πρόληψη της παραγωγής και ανακύκλωσης αποβλήτων: http://ec.europa.eu/environment/waste/strategy.htm