Τα σκουπίδια που φεύγουν κάθε μέρα από ένα σπίτι με προορισμό κάποιο χώρο ανεξέλεγκτης ή στην καλύτερη περίπτωση υγειονομικής ταφής θα μπορούσαν να μειωθούν κατά 60-70% αν γίνονταν κάποιες σχετικά απλές και εύκολες προσπάθειες και κατά 80-90% όταν αναπτυχθούν όλες οι δυνατότητες που μπορεί να υπάρχουν σε επίπεδο Δήμου.
Τα περισσότερα από τα σκουπίδια μας θα μπορούσαν είτε να επαναχρησιμοποιηθούν είτε να ανακυκλωθούν.
Βέβαια, βασική προϋπόθεση για τη μείωση των αποβλήτων είναι η κριτική μας στάση ως καταναλωτές. Τα κριτήρια δηλαδή σύμφωνα με τα οποία επιλέγουμε κάποια προϊόντα, όπως για παράδειγμα:
- Πόσο το έχουμε ανάγκη; Αγοράζοντας ένα προϊόν ας σκεφτούμε: είναι κάτι που πραγματικά μας είναι απαραίτητο ή κάτι που θα το χαρούμε για λίγες μέρες και μετά θα το πετάξουμε;
- Πώς είναι συσκευασμένο; Μήπως η συσκευασία του είναι υπερβολική; Μήπως τελικά το πληρώνουμε πιο ακριβά γιατί έχει μια εντυπωσιακή αλλά άχρηστη συσκευασία;
- Πόσο θα αντέξει; Μήπως τελικά αξίζει να αγοράζουμε λίγο ακριβότερα προϊόντα τα οποία όμως θα αντέξουν για πολύ περισσότερο χρόνο;
Ας δούμε πρώτα τι πετάμε στα σκουπίδια:
Το 20-30% είναι συσκευασίες. Ακόμα και αν επιλέγουμε προϊόντα με λιγότερη συσκευασία κάποια υλικά συσκευασίας πάντα θα φτάνουν στο σπίτι μας και πάντα θα γεμίζουν με τον όγκο τους τον κάδο σκουπιδιών μας.
Το 40-45% είναι οργανικά απόβλητα. Φλούδες λαχανικών, τσόφλια αυγώ, ξερά φύλλα και κλαδέματα από τις γλάστρες ή τον κήπο.
Το 30% είναι χαρτί από εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία.
Κατά εποχές κάνοντας ένα ξεκαθάρισμα στο σπίτι πετάμε και άλλα υλικά όπως: ρούχα που δεν μας κάνουν πια ή είναι φθαρμένα, ηλεκτρικές συσκευές που δεν λειτουργούν ή δεν μας χρησιμεύουν πια, παιχνίδια, βιβλία, έπιπλα.
Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε με τα υλικά που θεωρούμε σκουπίδια;
Οργανικά απόβλητα: είναι ίσως το μοναδικό είδος αποβλήτου που μπορούμε να το ανακυκλώσουμε στο σπίτι μας, μόνοι μας. Αν διαθέτουμε κήπο, μπορούμε σε μια γωνιά του να εγκαταστήσουμε ένα κάδο κομποστοποίησης. Στην αγορά υπάρχουν διάφορα μεγέθη ανάλογα με τις ανάγκες μας. Οι κάδοι δέχονται όλα τα οργανικά απόβλητα εκτός από έλαια, τυροκομικά και κρέατα. Κάποιοι κάδοι κομποστοποίησης λειτουργούν με γαιοσκώληκες, τους οποίους μπορούμε να προμηθευτούμε συνήθως από τον έμπορο που θα μας πουλήσει τον κάδο. Άλλοι λειτουργούν με μικροοργανισμούς. Αν πάλι δεν διαθέτουμε κήπο μπορούμε να προμηθευτούμε έναν κάδο μικρότερης χωρητικότητας, ειδικά σχεδιασμένο για να τοποθετηθεί σε βεράντα. Τέλος, θα μπορούσαμε να συνεννοηθούμε με τους συνενοίκους μας και αν δεν έχουν αντίρρηση να τοποθετηθεί ένας κάδος στον κήπο της πολυκατοικίας. Οι κάδοι κομποστοποίησης χρειάζονται τη φροντίδα μας για λίγα λεπτά κάθε μέρα: ρίχνουμε τα οργανικά, κοιτάζουμε αν είναι πολύ υγρά ή πολύ ξηρά για να κάνουμε τις ανάλογες διορθωτικές κινήσεις και ανακατεύουμε λίγο το υλικό. Το προϊόν που θα παραχθεί το χρησιμοποιούμε για τις γλάστρες μας. Επίσης, το στράγγισμα από τον κάδο βεράντας αν αραιωθεί με νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως λίπασμα.
Συσκευασίες: Χάρτινες, πλαστικές, μεταλλικές, γυάλινες, όλες μπορούν να ανακυκλωθούν αν είστε ένας από τους τυχερούς πολίτες που ο Δήμος τους έχει ξεκινήσει πρόγραμμα συλλογής των συσκευασιών. Στην περίπτωση αυτή το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να εντοπίσετε το κοντινότερο σημείο στο οποίο υπάρχει ο κάδος συλλογής συσκευασιών, να συλλέγετε τις συσκευασίες χωριστά από τα υπόλοιπα σκουπίδια σας και να τις μεταφέρετε στον κάδο 1 με 2 φορές την εβδομάδα. Θυμηθείτε να αδειάζετε το περιεχόμενο των συσκευασιών και να τις ξεπλένετε έτσι ώστε ο κάδος συλλογής να μην μετατρέπεται σε εστία μόλυνσης.
Αν πάλι είστε ένας από τους μη προνομιούχος θα πρέπει να πάρετε την κατάσταση στα χέρια σας και να απευθυνθείτε στη δημοτική αρχή.
Εφημερίδες, περιοδικά, χαρτί γραφής και εκτύπωσης: Το χαρτί είναι το υλικό που οι περισσότεροι ξέρουν ότι ανακυκλώνεται. Αρκετοί δήμοι το συλλέγουν ξεχωριστά και σε συνεργασία με εμπόρους παλαιού χάρτου το προωθούν για ανακύκλωση. Άρα, αυτό που έχετε να κάνετε είναι να αναζητήσετε τον κοντινότερο κάδο συλλογής χαρτιού. Αν πάλι δεν βρείτε, μια αποτελεσματική λύση για κάποιες περιοχές είναι να αφήνετε τις εφημερίδες και τα περιοδικό δεμένα δίπλα στον κάδο σκουπιδιών. Θα πρέπει όμως να βεβαιωθείτε ότι από τη γειτονιά σας περνά συχνά κάποιος ρακοσυλλέκτης που το μαζεύει και το πουλά για ανακύκλωση, έτσι ώστε να μην μένει το χαρτί έξω από τον κάδο για μέρες με αποτέλεσμα να βρωμίζει ο δρόμος. Πολλά σούπερ μάρκετ μαζεύουν χωριστά τα χαρτοκιβώτια, ρωτήστε κάθε πότε τα συλλέγει ο έμπορος με τον οποίο συνεργάζονται και δείτε αν μπορείτε τη μέρα της αποκομιδής να αφήνετε και το δικό σας χαρτί.
Ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές: Πρώτα από όλα δείτε μήπως μπορούν να επισκευασθούν. Ειδικά αν πρόκειται για μεγάλες συσκευές όπως πλυντήρια και κουζίνες, ίσως σας συμφέρει να τις επιδιορθώσετε και να τις κρατήσετε για μερικά χρόνια ακόμα. Αν δεν εξυπηρετούν πια τις ανάγκες σας και απλώς σας πιάνουν χώρο, ενημερώστε γνωστούς, φίλους, γείτονες ότι θέλετε να τις χαρίσετε. Κάτι που είναι άχρηστο για εμάς μπορεί να είναι απαραίτητο για άλλους. Αν πάλι η μόνη λύση είναι να τις ξεφορτωθείτε, προσπαθήστε να τις στείλετε για ανακύκλωση. Επικοινωνήστε με το δήμο και ρωτήστε αν συλλέγουν χωριστά ηλεκτρικές / ηλεκτρονικές συσκευές για ανακύκλωση. Προσέξτε: αν πρόκειται για ογκώδεις συσκευές διευκρινίστε ότι θέλετε να πάνε για ανακύκλωση και ότι δεν σας ενδιαφέρει απλώς η συλλογή τους από ειδικό όχημα του δήμου που συλλέγει ογκώδη απορρίμματα. Κάποια καταστήματα ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών εφαρμόζουν το σύστημα της απόσυρσης. Όταν αγοράζετε καινούργια συσκευή δέχονται να πάρουν πίσω την παλιά σας. Τέλος επικοινωνήστε με την ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΣΥΣΚΕΥΩΝ που κάνει σε κάποιες περιοχές συλλογή συσκευών από κατοικίες μετά από τηλεφωνική συννενόηση. Επίσης, σε ορισμένους δήμους υπάρχει ένα κοντέινερ όπου ο δημότης μπορεί να μεταφέρει τις συσκευές του για ανακύκλωση.
Παιχνίδια: καθώς η οικογένεια αυξάνεται και τα νεαρά μέλη της μεγαλώνουν, οι γονείς συνειδητοποιούν ότι χρειάζονται άλλο ένα σπίτι για να αποθηκεύσουν τα παιχνίδια, τα οποία μάλιστα πολλές φορές λυπούνται να πετάξουν για συναισθηματικούς λόγους. Όταν όμως αποφασίζουν να κάνουν το μεγάλο "ξεκαθάρισμα" με τρόμο συνειδητοποιούν τις ποσότητες και τον όγκο των υλικών που στέλνουν στα σκουπίδια. Η λύση εδώ είναι να γίνει ένας πρώτος διαχωρισμός των παιχνιδιών σε αυτά που μπορούν και σε αυτά που δεν μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν. Όσα μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν χαρίστε τα σε φίλους με παιδιά. Η ανταλλαγή παιχνιδιών είναι η πιο φιλική προς το περιβάλλον και την τσέπη μας λύση. Είναι μια πρακτική που ακολουθούν γονείς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες χωρίς να ντρέπονται. Σε κάποιες πόλεις μάλιστα οργανώνονται σε χώρους όπως σχολεία και παιδικούς σταθμούς ημέρες ανταλλαγής παιχνιδιών και άλλων παιδικών ειδών όπως μικροέπιπλα, είδη βρεφικής ανάπτυξης, ρούχα. Από όσα, όμως, δεν μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν, ξεχωρίστε αυτά που λειτουργούν με μπαταρίες και δώστε τα για ανακύκλωση μαζί με τις ηλεκτρικές συσκευές.
Ρούχα: Πριν τα πετάξετε χωρίστε τα σε ομάδες και διαχειριστείτε τα ανάλογα:
- Αυτά που έχετε βαρεθεί. Μήπως μπορείτε να τα μεταποιήσετε και να τα ξανακάνετε καινούργια; Λειτουργούν ξανά τα τελαυταία χρόνια αρκετές μικρές επιχειρήσεις που μεταποιούν ρούχα, δοκιμάστε τις.
- Αυτά που δεν σας κάνουν πια, αλλά μπορεί να κάνουν σε κάποιο φίλο/η. Μην ντραπείτε να τα χαρίσετε, ειδικά αν κάποτε σας είπαν ότι είναι πολύ όμορφα.
- Αυτά που δεν μπορείτε να χαρίσετε σε φίλους και γνωστούς. Συχνά η εκκλησία και ανθρωπιστικές μη κυβερνητικές οργανώσεις συλλέγουν ρούχα για άστεγους, πρόσφυγες, μετανάστες κ.α. Επικοινωνήστε μαζί τους, ενημερωθείτε για τις ανάγκες και δώστε τα, αρκεί να είναι καθαρά και να μπορούν να ξαναφορεθούν.
- Αυτά που είναι σε κακή κατάσταση. Μήπως μπορούν να γίνουν ξεσκονόπανα; Τα βαμβακερά υφάσματα είναι πολύ χρήσιμα για το καθάρισμα τοίχων, ειδών υγιεινής και άλλων επιφανειών.
Κάποια είδη όπως τα ρούχα, τα έπιπλα και τα είδη διακόσμησης, πολύ συχνά ενώ εμείς τα θεωρούμε άχρηστα γιατί τα βαρεθήκαμε ή γιατί άλλαξαν οι ανάγκες μας, είναι πολύ χρήσιμα και αρέσουν σε κάποιους άλλους. Σε αρκετές χώρες της Ε.Ε. (π.χ. Ισπανία, Βέλγιο, Ολλανδία κ.α.) λειτουργούν κοινωνικές επιχειρήσεις με τεράστιο τζίρο οι οποίες συλλέγουν χρησιμοποιημένα ρούχα, έπιπλα, είδη διακόσμησης, και αφού τα επιδιορθώσουν και τα καθαρίσουν τα πουλούν. Πρόκειται για καθαρά εμπορικές δραστηριότητες με κοινωνικούς στόχους, με πελατεία από όλα τα κοινωνικά στρώματα, που δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας και προσφέρουν προϊόντα ποιότητας σε πολύ καλές τιμές. Τέτοιου είδους δραστηριότητες θα μπορούσαν να βοηθήσουν αποτελεσματικά και τη χώρα μας να μειώσει τα σκουπίδια της αλλά και να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά κοινωνικά θέματα όπως η ανεργία.
Μπαταρίες: Το Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης για τις μπαταρίες που έχει οργανώσει η εταιρεία ΑΦΗΣ Α.Ε. (εγκεκριμένος φορέας από το ΥΠΕΧΩΔΕ) έχει τοποθετήσεις κάδους για τη συλλογή μπαταριών σε πάνω από 17.000 σημεία σε όλη την Ελλάδα. Δήμους, Κοινότητες, Δημόσιους φορείς, Στρατιωτικές Μονάδες, σχολεία, επιχειρήσεις, σε όλες τις αλυσίδες σουπερμάρκετ (ΑΒ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, ΒΕΡΟΠΟΥΛΟΣ, CHAMPION / ΜΑΡΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, CARREFOUR, ΜΑΣΟΥΤΗΣ, ΜΑΚΡΟ, ΜΑΡΚΕΤ ΙΝ, ΜΥ ΜΑΡΚΕΤ, ΠΑΝΕΜΠΟΡΙΚΗ, PRAKTIKER, ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ), σε όλα τα καταστήματα τηλεπικοινωνιών (ΓΕΡΜΑΝΟΣ, NOKIA, ΟΤΕSHOP ΤΙΜ και VODAFONE), καθώς και εμπορικά καταστήματα με ηλεκτρικά /ηλεκτρονικά είδη, φωτογραφικά είδη, μπαταρίες, κλπ. Αναζητήστε το πιο κοντινό σας και τοποθετείστε εκεί μπαταρίες:
- Ψευδαργύρου / 'Aνθρακα (Zn/C)
- Ψευδαργύρου / Χλωριδίου (Zn/Cl)
- Αλκαλικές Μαγγανίου
- Λιθίου
- Ψευδαργύρου – αέρα
- Υδραργύρου
- Επαναφορτιζόμενες
ΠΛΑΣΙΟ
Για τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων υπεύθυνη είναι η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Θυμηθείτε ότι πληρώνετε δημοτικά τέλη, ένα μέρος από τα οποία προορίζεται για τη διαχείριση των αποβλήτων που –αναπόφευκτα- παράγετε. Θυμηθείτε, επίσης, ότι η εκάστοτε δημοτική αρχή κάθε τέσσερα χρόνια ζητά την ψήφο σας και να της παραχωρήσετε το δικαίωμα να διαχειριστεί τα προβλήματα του τόπου όπου ζείτε. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία για την εναλλακτική διαχείριση υλικών συσκευασίας και άλλων προϊόντων (Νόμος 2939/2001), η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα πρέπει είτε να συνεργαστεί με τα Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης είτε να σχεδιάσει δικό της πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των αστικών αποβλήτων. Δυστυχώς, αρκετοί Δήμοι είτε δεν το γνωρίζουν είτε κάνουν πως δεν το γνωρίζουν. Θα πρέπει, λοιπόν, ως πολίτες και πολύ περισσότερο ως ψηφοφόροι να τους υπενθυμίσετε τις υποχρεώσεις τους.