Αθήνα, 5 Δεκεμβρίου 2014
Είναι κοινή διαπίστωση ότι, παρά τις όποιες θετικές προθέσεις και πρακτικές, η ανακύκλωση έχει βαλτώσει τα τελευταία χρόνια. Το νομοσχέδιο, που κατατέθηκε από το ΥΠΕΚΑ για διαβούλευση1 τις προηγούμενες ημέρες, χρειάζεται κρίσιμες και σημαντικές αλλαγές ώστε η ανακύκλωση να μην μετατραπεί σε μια ακριβή διαδικασία προς όφελος μεγάλων εργολάβων, αλλά να αφορά και να ωφελεί τους πολίτες, την κοινωνία, τις επιχειρήσεις και το περιβάλλον.
Η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης και η Greenpeace, με αφορμή το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο, προτείνουν συγκεκριμένα μέτρα και δράσεις που μπορούν να συμβάλλουν ώστε, μέσα στα επόμενα χρόνια, η Ελλάδα να γίνει μία χώρα που όχι μόνο ικανοποιεί όσα επιβάλει η σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία, αλλά καρπώνεται τα οφέλη της σωστής διαχείρισης των απορριμμάτων: μειωμένο κόστος διαχείρισης, νέες θέσεις εργασίας, παράταση χρόνου ζωής χώρων τελικής διάθεσης, βέλτιστη αξιοποίηση ήδη υπαρχουσών υποδομών, μείωση των απορριμμάτων που καταλήγουν για τελική διαχείριση.
Οι προτάσεις των οργανώσεων2 αξιολογούν σε μέγιστο βαθμό τις δυνατότητες κομποστοποίησης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης με μια σειρά από κίνητρα και αντικίνητρα, ενώ επαναφέρουν στο προσκήνιο σειρά απλών νομικών ρυθμίσεων3 που θα λύσουν άμεσα πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η διαχείριση των απορριμμάτων στην Ελλάδα και συνοψίζονται στα εξής:
Προώθηση μέτρων που είναι απλά, εφαρμόσιμα και δεν οδηγούν σε αύξηση του κόστους.
Αυτά περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων επέκταση των συστημάτων ανακύκλωσης σε δήμους και περιοχές που μέχρι σήμερα αυτή απουσιάζει, ξεχωριστό ρεύμα για τα οργανικά υπολείμματα που αποτελούν και το πλέον «όζον» μέρος των απορριμμάτων αλλά και αυτό που απαξιώνει σημαντικό μέρος της ανακύκλωσης σήμερα. Σε αντίθεση, στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο προτείνεται η θεσμοθέτηση των 4 «ρευμάτων»4 μόνο για τις συσκευασίες. Κάτι τέτοιο αναμένεται να αυξήσει σημαντικά το σημερινό κόστος της ανακύκλωσης, χωρίς να αυξήσει τα σημερινά επίπεδα ανάκτησης υλικών.
Νομικές ρυθμίσεις μόνο εφόσον είναι απαραίτητες.
Αντί της υποχρεωτικής (και μέχρι στιγμής αναιτιολόγητης) δημιουργίας συγκεκριμένων ρευμάτων, πρέπει να υπάρχει η ευελιξία να προχωρήσουν σε κάθε περιοχή τα συστήματα που εξυπηρετούν τις πραγματικές ανάγκες (διαφορετικές σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο, έναν τουριστικό προορισμό και μια αραιοκατοικημένη περιοχή). Η βελτίωση της σημερινής πραγματικότητας θα έρθει μέσα από συστηματική παρακολούθηση από την πολιτεία, αλλά και τα κατάλληλα κίνητρα (και αντικίνητρα). Το υπάρχον νομικό πλαίσιο είναι επαρκές.
Απλότητα – Ευελιξία – Αποτελεσματικότητα.
Είναι πολύ πιο οικονομικό και αποτελεσματικό, αντί της οριζόντιας και δεσμευτικής επιλογής των 4 ρευμάτων για τα υλικά συσκευασίας, να προχωρήσουμε σε: α) επέκταση της ανακύκλωσης με τον μπλε κάδο σε δήμους όπου σήμερα δεν υπάρχει, σε απομακρυσμένες περιοχές και νησιά και πύκνωση του μπλε κάδου στους υπάρχοντες δήμους, β) στοχευμένη τοποθέτηση ειδικού κάδου για το γυαλί σε περιοχές με μεγάλη παραγωγή γυαλιού (εστίαση – διασκέδαση), ώστε να επιτευχθεί ο στόχος ανάκτησης του γυαλιού, που δεν επιτυγχάνεται σήμερα, γ) κατά προτεραιότητα θεσμοθέτηση στους δήμους της υποχρέωσης χωριστής διαλογής των οργανικών υλικών με διακριτό καφέ κάδο, ώστε σταδιακά να καλυφθεί όλη η Ελλάδα μέχρι το 2020, δ) στοχευμένη τοποθέτηση χωριστού ρεύματος για το χαρτί σε απομακρυσμένες και νησιωτικές περιοχές και υλοποίηση πιλοτικών προγραμμάτων σε αστικές περιοχές.
Κίνητρα – Αντικίνητρα.
Θέσπιση κινήτρων και αντικινήτρων και υλοποίηση δράσεων για αύξηση της Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ) των ανακυκλώσιμων και των οργανικών υλικών από τους δήμους (μεταξύ των προτάσεων περιλαμβάνονται: μικρότερη χρέωση στις μονάδες επεξεργασίας για τα προδιαλεγμένα οργανικά, υποχρέωση για οικιακή κομποστοποίηση και χρήση μηχανικών κομποστοποιητών από τους δήμους, δημιουργία Πράσινων Σημείων κ.ά.).
Διαρθρωτικά μέτρα
όπως: α) υποχρέωση να συμβάλλει στην ανακύκλωση και το έντυπο χαρτί, β) μέτρα για τη μείωση της πλαστικής σακούλας, γ) εθελοντική εφαρμογή του Πληρώνω Όσο Πετάω, δ) ενίσχυση της κοινωνικής οικονομίας στα θέματα της Πρόληψης – Επαναχρησιμοποίησης και Εναλλακτικής Διαχείρισης, ε) υποχρέωση και κίνητρα για δράσεις ολοκληρωμένης ενημέρωσης, στ) υιοθέτηση πολιτικής προσωρινής αποθήκευσης υλικών στα κτίρια, ζ) υποχρέωση της ΔσΠ για τους δήμους και τους δημότες, η) οριστική ρύθμιση των χρόνιων προβλημάτων στην ανακύκλωση των Αποβλήτων Εκσκαφών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ) κ.ά.
Οι παραπάνω προτάσεις έχουν πολλαπλά περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα, δημιουργούν πολλές νέες θέσεις απασχόλησης και δρομολογούν οριστικές λύσεις στο πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Μπορούμε να τολμήσουμε και να προχωρήσουμε μπροστά σαν κοινωνία. Τόσο οι δήμοι και τα συστήματα διαχείρισης, όσο η κοινωνία είναι πλέον ώριμοι για το επόμενο βήμα. Εάν δεν το κάνουμε ούτε τώρα, στη δίνη της τεράστιας οικονομικής κρίσης που διανύουμε, απλώς θα περιμένουμε τα επόμενα πρόστιμα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Νομοσχέδιο που προωθεί το ΥΠΕΚΑ, μόνο μετά από συγκεκριμένες βελτιώσεις και αλλαγές, μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην αποτελεσματικότητα της ανακύκλωσης και της Διαλογής στην Πηγή των οργανικών στην Ελλάδα. Σε αντίθετη περίπτωση, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του κόστους και περαιτέρω περιθωριοποίηση της ανακύκλωσης με όλα τα γνωστά επακόλουθα.
Για περισσότερες πληροφορίες:
Φίλιππος Κυρκίτσος (ΟΕΑ) 210-8224281, 6936-140795,
Νίκος Χαραλαμπίδης (Greenpeace) 210-3806374, 6979-395108
1. http://www.opengov.gr/minenv/?p=6490
2. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν επεξεργαστεί και υποβάλει προτάσεις για την Πράσινη Διαχείριση των Απορριμμάτων στην Ελλάδα αλλά και για την Αττική ειδικότερα http://www.greenpeace.org/greece/Global/greece/report/2010/attiki_xoris_skoupidia_20100126.pdf
3. http://www.greenpeace.org/greece/el/news/118508/118517/2014/protaseis-gia-anakiklosi-kai-diaxirisisi-aporrimmaton/
4. Τα ρεύματα αποτελούν τη διαδικασία χωριστής συλλογής υλικών. Στο νομοσχέδιο προτείνονται 4 χωριστά ρεύματα για τη συλλογή χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού – μετάλλου και για τις συσκευασίες.
5. Αναλυτική παρουσίαση και τεκμηρίωση των θέσεων και απόψεων για τα παραπάνω μπορείτε να δείτε εδώ.