Σημεία Ολοκληρωμένης Πρότασης
για την Ρύθμιση Διαχείρισης των ΑΕΚΚ στην Ελλάδα
Φίλιππος Κυρκίτσος και Νίκος Χαραλαμπίδης
Εκ μέρους της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης και της Greenpeace
Αθήνα, 12 Ιανουαρίου 2018
Στην Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης και στην Greenpeace εκτιμάται ότι είναι απολύτως αναγκαία μια νέα και ολοκληρωμένη νομοθετική προσέγγιση για την διαχείριση των Αποβλήτων Εκσκαφών Κατασκευών & Κατεδαφίσεων (ΑEKK) στην χώρα μας. Το υπάρχον μοντέλο μονάδας – ΣΕΔ έχει ξεπεράσει τα όριά του και όταν θα κάνει ο ΕΟΑΝ ελέγχους στα υπάρχοντα ΣΕΔ και μονάδες θα το διαπιστώσει. Η χώρα καλύπτεται περίπου κατά 1/3 γεωγραφικά από ΣΕΔ για τα ΑΕΚΚ και φαίνεται αυτό να μην αλλάζει χωρίς παρέμβαση του ΕΟΑΝ και του ΥΠΕΝ. Παρακάτω κατατίθενται συγκεκριμένες ιδέες για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του θέματος, που έχουν προκύψει από την διαχρονική εμπειρία λειτουργίας του ΕΟΑΝ και από πολλές επαφές με τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Κρίνεται αναγκαία μία ειδική νομοθετική ρύθμιση για το θέμα με βάση συζήτησης τα παρακάτω σημεία, που ενδεχομένως θα πρέπει να ξανασυζητηθούν με τους εμπλεκόμενους και να επικαιροποιηθούν όπου χρειάζεται. Ας μην μας διαφεύγει ότι τα ΑΕΚΚ είναι ένας από τους 5 τομείς προτεραιότητας για την Ευρωπαϊκή πολιτική της Κυκλικής Οικονομίας.
1. Εμβέλεια των ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ
Υπάρχουν τρεις ενδεχόμενες πολιτικές επιλογές με την προσωπική μου γνώμη ότι η πιο αποτελεσματική είναι η πρώτη από τις παρακάτω:
· Ένα Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) Πανελλαδικής Εμβέλειας για τα ΑΕΚΚ με κατά περιφέρεια γραφεία
· Σύστημα ΣΣΕΔ ανά Αποκεντρωμένη Διοίκηση (7 Συνολικά ΣΣΕΔ)
· Σύστημα ΣΣΕΔ ανά Περιφέρεια (13 Συνολικά ΣΣΕΔ)
Στο ένα ή στα μερικά ΣΕΔ που θα προκύψουν θα ενταχθούν όλα τα υπάρχοντα ΣΕΔ και όλες οι ήδη αδειοδοτημένες μονάδες. Από την νέα ρύθμιση και μετά θα εντάσσονται μόνο νέες μονάδες ΑΕΚΚ ή νέοι χώροι για εκ περιτροπής εγκατάσταση κινητών μονάδων ΑΕΚΚ στο/στα ΣΕΔ με κριτήριο την γεωγραφική κάλυψη της χώρας και την δημιουργία υγιούς ανταγωνισμού μεταξύ των μονάδων.
2. Μονάδες ΑΕΕΚ – Νέες Μονάδες
· Οι αναγκαίοι χώροι για εγκατάσταση μονάδων ΑΕΚΚ στην Ελλάδα υπολογίζονται σε περίπου 250-280, ώστε να καλυφθεί η χώρα κατά 100%. Προσοχή αναφέρονται χώροι και όχι μονάδες ΑΕΚΚ.
· Να προβλεφθεί η αδειοδότηση χώρων για εγκατάσταση μονάδων ΑΕΚΚ (κινητών) μέσω των Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων (ΠΠΔ) – Αφορά χώρους για εγκατάσταση μονάδων μικρής δυναμικότητας, κυρίως σε νησιά ή απομακρυσμένες περιοχές.
· Για μονάδες μεσαίας και μεγάλης δυναμικότητας ακολουθείται η ισχύουσα νομοθεσία για έκδοση απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και έκδοση άδειας λειτουργίας.
· Οι μονάδες (παλαιές και νέες) θα πρέπει να έχουν ή να βγάλουν πιστοποίηση σύμφωνα με τα πρότυπα ISO9001/2015 και EMAS.
3. Ενίσχυση Μονάδων ΑΕΚΚ από το/τα ΣΕΔ
Με βάση την μεθοδολογία και τους στόχους της Κυκλικής Οικονομίας η εισφορά προς τις μονάδες (κινητές ή σταθερές) από το/τα ΣΕΔ θα πρέπει να διερευνηθεί ώστε να δίνεται τελικά:
- Σε ποσοστό ~50% στην Εισερχόμενη ποσότητα ΑΕΚΚ ανά κωδικό ΕΚΑ.
- Σε ποσοστό ~50% στην Εξερχόμενη ποσότητα ανά κωδικό ΕΚΑ ή άλλο σχετικό κωδικό υλικό (??).
Έτσι, θα δίνονται ουσιαστικά κίνητρα για παραγωγή ποιοτικών προϊόντων από τις μονάδες ΑΕΚΚ με το μικρότερο δυνατό κόστος. Η επιδότηση ανά εξερχόμενη ποσότητα θα μπορούσε να διαφοροποιείται και ανά ποιότητα παραγόμενου υλικού.
Η ποσόστωση για την επιδότηση των μονάδων θα μπορούσε να εφαρμοστεί σταδιακά αρχίζοντας από 90-10% το πρώτο έτος εφαρμογής της νέας νομοθετικής ρύθμισης, 80-20% το δεύτερο, 70-30% το τρίτο, 60-40% το τέταρτο και 50-50% από το πέμπτο έτος και μετά.
Επίσης, για την ενίσχυση σταθερών ή κινητών μονάδων ΑΕΚΚ θα πρέπει να ισχύουν και τα εξής:
- Οι ενισχύσεις του/των ΣΕΔ προς τις σταθερές μονάδες (υπάρχοντες ή μελλοντικές) θα πρέπει να έχουν άνω όριο ανά ΚΑΔ και θα μπορούν οι μονάδες να κάνουν εκπτώσεις ώστε να λειτουργεί η «αγορά» και να μειώνονται αυτόματα οι τιμές όταν αυτό είναι εφικτό και όταν λειτουργεί ο ανταγωνισμός. Το ακριβές ποσό της ενίσχυσης από το/τα ΣΕΔ προς κάθε μονάδα ΑΕΚΚ θα πρέπει να προκύπτει κατά περίπτωση, λαμβάνοντας υπόψη τα συνολικά πραγματικά επενδυτικά και λειτουργικά κόστη κάθε μονάδας που λειτουργεί σε κάθε περιοχή.
- Για τις νέες σταθερές μονάδες που θα δημιουργηθούν σε περιοχές που σήμερα δεν καλύπτονται το ακριβές ποσό ενίσχυσης θα προκύπτει μετά από διαγωνισμό που θα διενεργεί το/τα ΣΕΔ μεταξύ των υποψήφιων αναδόχων για δημιουργία νέας μονάδας σε κάποια περιοχή χωρίς κάλυψη.
- Για τους νέους χώρους, που θα αδειοδοτηθούν για εποχιακή λειτουργία κινητών μονάδων, θα διενεργούνται διαγωνισμοί ανά 2-5 έτη από το/τα ΣΕΔ μεταξύ των υποψήφιων ενδιαφερομένων. Οι διαγωνισμοί θα έχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές για τα παραγόμενα προϊόντα από τις κινητές μονάδες και θα επιλέγεται ο ανάδοχος με την μικρότερη προσφορά.
- Όλες οι μέγιστες ενισχύσεις του/των ΣΕΔ προς τις μονάδες ΑΕΚΚ (σταθερές και κινητές) θα υπολογίζονται πάλι από το/τα ΣΕΔ κάθε κάποια έτη (π.χ. κάθε 5-6 έτη)
Πιο συγκεκριμένα ο ακριβής προσδιορισμός των maxτελών επιδότησης από το/τα ΣΕΔ προς τις μονάδες καθορίζονται με βάση την τεχνοοικονομική μελέτη του ΣΕΔ για κάθε περιοχή της χώρας, η οποία θα πρέπει να διαφοροποιήσει τα μέγιστα τέλη εισόδου-εξόδου αναλόγως των εξής παραγόντων:
· Την γεωγραφική περιοχή (νησιά και απομακρυσμένες περιοχές, αστικές περιοχές, κ.α.)
· Την εκτιμώμενη ή υπάρχουσα πραγματική γενική σύσταση των ΑΕΚΚ στην περιοχή της μονάδας. Ιδιαίτερη αναφορά θα πρέπει να γίνεται στο εκτιμώμενο ποσοστό σιδήρου (στο οπλισμένο σκυρόδεμα) στα εισερχόμενα ΑΕΚΚ, που παίζει σημαντικό ρόλο στη βιωσιμότητα της μονάδας,
· Την ύπαρξη λατομικού χώρου προς αποκατάσταση,
· Την τυχόν ύπαρξη επιδότησης από αναπτυξιακό νόμο/πρόγραμμα,
· Το εάν είναι κινητή ή όχι η μονάδα ΑΕΚΚ
· Τα τέλη εισόδου – εξόδου θα πρέπει να δίνονται ανά τετραψήφιο κωδικό ΕΚΑ εισόδου και εξόδου από την μονάδα ΑΕΚΚ.
Επίσης, στην τεχνοοικονομική μελέτη θα πρέπει να δηλώνεται και να φαίνεται ποιο είναι το μέσο ποσοστό των εργασιών ή των δραστηριοτήτων της μονάδας, που αφορά την συνεργασία με το ΣΕΔ για τα ΑΕΚΚ και ποιο είναι το μέσο ποσοστό κέρδους, που δουλεύει η μονάδα.
4. Λατομικοί χώροι
Το/τα ΣΕΔ είναι υποχρεωμένα να αποκαθιστούν τους λατομικούς χώρους (Ιδιωτικούς ή Δημόσιους) με τους όρους που θέτει το άρθρο 51 του Ν.4280/2014. Οι τροποποιημένοι φάκελοι των επιχειρησιακών σχεδίων θα πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον:
i. Καταγραφή των
· Ανενεργών Δημόσιων Λατομείων
· Ανενεργών Ιδιωτικών Λατομείων
· Ενεργών Δημόσιων Λατομείων
· Ενεργών Ιδιωτικών Λατομείων
ii. Κόστος Μελέτης αποκατάστασης και εκτίμηση κόστους αποκατάστασης
iii. Τρόπο εποπτείας αποκατάστασης από τα ΣΕΔ.
Για τα παλαιά μη αποκατεστημένα ανενεργά λατομεία, που θα πρέπει να αποκαθίστανται από τα ΣΕΔ, χρειάζεται ενδεχομένως επιπρόσθετη νομοθετική ρύθμιση.
5. Νομοθετικές Ρυθμίσεις για τα υπάρχοντα ΣΣΕΔ
Τα υφιστάμενα ΣΕΔ μοιράζονται στην νέα κατανομή-δημιουργία των νέων ΣΕΔ. Τα υφιστάμενα ΣΕΔ καταργούνται και το προσωπικό τους ενσωματώνεται στο νέο/α ΣΕΔ. Η ποσοστιαία συμμετοχή στο Νέο ΣΕΔ θα υπολογιστεί αναλόγως της ποσότητας ΑΕΚΚ που έχει επεξεργαστεί κατά το προηγούμενο έτος.
Ο ΕΟΑΝ θα αποφασίσει (από τις τεχνοοικονομικές μελέτες που θα κατατεθούν) πιο ΣΕΔ θα εγκρίνει.
Όλες οι υπάρχουσες μονάδες εντάσσονται υποχρεωτικά στο νέο/α ΣΕΔ.
6. Διασφάλιση Εφαρμογής της Νομοθεσίας για την Εναλλακτική Διαχείριση των ΑΕΚΚ
Εμπλοκή των Επιθεωρητών Δόμησης στην διαδικασία πιστοποίησης των ΑΕΚΚ. Ο Επιθεωρητής Δόμησης να ελέγχει σε όλα τα στάδια την συνεργασία και παράδοση των ΑΕΚΚ στα ΣΣΕΔ. Να εκδίδει τελικό πιστοποιητικό το οποίο να κοινοποιεί στην Πολεοδομία και στο ΣΣΕΔ.
Κατάργηση της εγγυητικής επιστολής και θεσμοθέτηση παράβολου.
7. Δημόσια Έργα
Η περίσσεια εκσκαφών να μην εξαιρούνται της νέας νομοθετικής ρύθμισης. Σε συνεννόηση με ΥΠΕΝ να οριστεί με κωδικό ΕΚΑ ο όρος περίσσεια εκσκαφών.
8. Υπολείμματα Σκυροδέματος
Να διευκρινιστούν τα υπολείμματα έτοιμου σκυροδέματος (κωδικός ΕΚΑ 10.13.14 Απόβλητα σκυροδέματος και λάσπης σκυροδέματος).
9. Στοχοθεσία
Εάν επιλεγεί η λειτουργία περισσότερων του ενός ΣΕΔ, τότε κάθε ΣΕΔ στην περιοχή ευθύνης του θα πρέπει να επιτυγχάνει τους εθνικούς στόχους όπως ισχύουν κάθε φορά.