του Φίλιππου Κυρκίτσου, Προέδρου της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης
Γενικό Σχόλιο
Τα ελληνικά εδάφη έχουν τεράστιες ανάγκες σε οργανικό υλικό για να μην καταλήξουν σε τελείως ερημοποιημένες εκτάσεις στο άμεσο μέλλον. Άρα, και μόνο από αυτό το δεδομένο φαίνεται η μεγάλη αναγκαιότητα της αξιοποίησης της επεξεργασμένης ή κομποστοποιημένης λάσπης από τους βιολογικούς καθαρισμούς στην γεωργία ή γενικότερα στα Ελληνικά εδάφη. Μάλιστα, η Ελλάδα έχει και ένα ακόμη σημαντικό δεδομένο να μην έχει ανάγκη ούτε την όποια αυστηροποίηση των ορίων της Οδηγίας 278/86/EC, σε σχέση με άλλες ενδεχομένως χώρες της Ε.Ε.. Τα ελληνικά εδάφη είναι ως επί το πλείστον ασβεστολιθικά και άρα σε σημαντικό ποσοστό με pH ≥7, που σημαίνει ότι κινδυνεύουν λιγότερο από τα βαρέα μέταλλα και θα μπορούσε να υιοθετηθούν επιλεκτικά ακόμη και τις μέγιστες τιμές από το εύρος των προτεινόμενων οριακών τιμών της Οδηγίας 278/1986/EC.
Ακολουθούν αναλυτικές παρατηρήσεις και προτάσεις.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VI, Συμβατικές και προχωρημένες μέθοδοι επεξεργασίας της ιλύος
- Στις συμβατικές μεθόδους επεξεργασίας της ιλύος πρέπει να συμπεριληφθεί ως ξεχωριστή μέθοδος και η μέθοδος της κομποστοποίησης, που αποτελεί υψηλού βαθμού αερόβια σταθεροποίηση (κομποστοποίηση, ωρίμανση) της οργανικής ύλης σε θερμοκρασία τουλάχιστον 55° C, με μέσο χρόνο παραμονής τουλάχιστον 40 ημερών. Η παντελής απουσία της κομποστοποίησης (με το όνομά της και με όλο το περιεχόμενο και την αξία, που εμπεριέχει) από την ΚΥΑ είναι μια πολύ μεγάλη έλλειψη και πραγματικά μας προβληματίζει η σκοπιμότητα αυτής της έλλειψης, διότι δεν μπορούμε να δεχθούμε την αιτιολογία της άγνοιας, αφού επίσημα στην Οδηγία 98/2008 η κομποστοποίηση είναι ταυτόσημη με την ανακύκλωση των βιοαποδομήσιμων υλικών.
- Προτείνεται να οριστεί συγκεκριμένη μέγιστη τιμή συγκέντρωσης για τους Ε. Coli (και όχι απλά, να είναι αρκετό, να γίνει μείωση κατά τουλάχιστον 2 τάξεις μεγέθους), όπως ορθώς αναφέρεται στην περίπτωση των μεθόδων προχωρημένης επεξεργασίας. Με τον ορισμό μέγιστης τιμής συγκέντρωσης για τους Ε.Coli στις συμβατικές μεθόδους θα υπάρχει μεγαλύτερη διασφάλιση της ποιότητας του επεξεργασμένου υλικού.
- Η ιλύς μπορεί να αποτελέσει ιδανικό συστατικό στην συμπαραγωγή κόμποστ με το οργανικό κλάσμα που βρίσκεται στα σύμμεικτα απορρίμματα, λόγω των αλληλοσυμπληρούμενων ποιοτικών χαρακτηριστικών των δύο υλικών. Η «συν-κομποστοποίηση» (co-composting) ιλύος και οργανικών από σύμμεικτα απορρίμματα θα δώσει τη δυνατότητα της οργανικής ανακύκλωσης των χαμηλής ποιότητας χαρτικών υλικών, που βρίσκονται στα σύμμεικτα απορρίμματα, συμβάλλοντας στην εκτροπή των βιοαποβλήτων από την ταφή και τη μείωση των υπολειμμάτων των εγκαταστάσεων επεξεργασίας σύμμεικτων αποβλήτων. Προτείνεται να συμπεριληφθεί η «συν-κομποστοποίηση» της ιλύος με το οργανικό κλάσμα των σύμμεικτων απορριμμάτων στις προχωρημένες μεθόδους επεξεργασίας της ιλύος.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV, Παράμετροι και συχνότητα δειγματοληψίας για την ιλύ
Στον Πίνακα 5 του Παραρτήματος αυτού αναφέρεται να μη γίνεται κανένας έλεγχος των οργανικών ουσιών στην ιλύ σε Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) με ισοδύναμο πληθυσμό από 2.000 έως και 100.000 ισοδύναμους κατοίκους.
Δεδομένου ότι σ' αυτή την κλίμακα βρίσκονται οι περισσότερες ΕΕΛ στην Ελλάδα, προτείνεται να πραγματοποιείται τουλάχιστον ένας έλεγχος ανά έτος των οργανικών ουσιών της ιλύος, όπως αναφέρεται να γίνεται σε μεγαλύτερης δυναμικότητας ΕΕΛ.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IΙΙ, Μέγιστες επιτρεπόμενες φορτίσεις μετάλλων στο έδαφος από την εδαφική διάθεση της ιλύος
Στον πίνακα 4 του υπόψη Παραρτήματος, οι τιμές για τις μέγιστες επιτρεπόμενες φορτίσεις μετάλλων στο έδαφος από την εδαφική διάθεση της ιλύος έχουν μειωθεί σημαντικά σε σχέση με τις αντίστοιχες που αναφέρονται στην ΚΥΑ 80568/4225/1991. Η εφαρμογή των συγκεκριμένων τιμών που αναφέρονται στον Πίνακα 4 είναι δυνατό να οδηγήσει σε περιορισμένη εφαρμογή της ιλύος στα εδάφη έχοντας ως αποτέλεσμα το μη εμπλουτισμό των εδαφών με οργανικές ουσίες, σημαντική παράμετρος για την εξασφάλιση της μέγιστης παραγωγικότητας, της διατήρησης αλλά και της αύξησης της γονιμότητας των Ελληνικών εδαφών που τόσο έχουν ανάγκη.
Προτείνεται, λοιπόν, η διατήρηση των τιμών των συγκεντρώσεων που αναφέρονται στην ΚΥΑ 80568/4225/1991, ώστε να ενθαρρύνεται η χρήση και αξιοποίηση της ιλύος στη γεωργία, στη δασοπονία και στην αποκατάσταση του τοπίου και του εδάφους, γεγονός που αποτελεί στόχο και αντικείμενο της υπό διαβούλευση ΚΥΑ. Εάν στο μέλλον γίνουν μελέτες, που να τεκμηριώνουν την ανάγκη μείωσης των ορίων αυτών, τότε πράγματι θα μπορούσαν να μειωθούν αυτά τα όρια για συγκεκριμένες ενδεχομένως περιοχές (επιβαρυμένες με pH <6 κ.α.).
Επίσης, προτείνεται να προβλεφθούν εργαστηριακοί έλεγχοι και επί του τελικού προϊόντος (κομπόστ) και ταυτόχρονα να επιτρέπεται η διάθεση του κομπόστ σε χρήσεις ανάλογες των αποτελεσμάτων του ελέγχου χωρίς άλλους περιορισμούς.
Άρθρο 9, Άδειες χρησιμοποίησης επεξεργασμένης ιλύος.
Στην παράγραφο 9 αναφέρεται ότι «Για ιλύ της περίπτωσης (β) της παραγράφου 1 του άρθρου 2 είναι δυνατόν η αρμόδια κατά περίπτωση Διεύθυνση Υδάτων της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, να εισηγείται τη χορήγηση άδειας για τη χρησιμοποίηση μη επεξεργασμένης ιλύος εφόσον αυτή εγχέεται ή παραχώνεται στο έδαφος». Προτείνεται αυτή η δυνατότητα για χρησιμοποίηση μη επεξεργασμένης ιλύος να επαλειφθεί, διότι σε εκτεταμένη εφαρμογή διάθεσης μη επεξεργασμένης ιλύος πιθανώς να προκληθούν δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον (π.χ. ρύπανση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα με οργανικές ουσίες, νιτρικά και μόλυνση από παθογόνους μικροοργανισμούς).
Άρθρο 4, Καθορισμός οριακών τιμών.
Στην παράγραφο 2 αναφέρεται ότι «Οι αναλύσεις των βαρέων μετάλλων στο έδαφος θα γίνονται πριν από την έναρξη της εδαφικής διάθεσης της ιλύος και θα επαναλαμβάνονται κάθε 10 χρόνια»
Το χρονικό διάστημα των 10 ετών είναι πολύ μεγάλο για να επαναληφθούν οι μετρήσεις των βαρέων μετάλλων. Γι' αυτό, για λόγους ασφαλείας θα πρέπει να επαναλαμβάνονται κάθε 1-2 χρόνια.
Άρθρο 7, Χρησιμοποίηση στην αποκατάσταση του τοπίου και του εδάφους.
Η παράγραφος 7,4 του υπόψη άρθρου επιτρέπει τη χρησιμοποίηση της ιλύος ως υλικό κάλυψης (έπειτα από συμβατική επεξεργασία), αλλά και ως υλικό πλήρωσης σε συνδυασμό με άλλα υλικά στο βαθμό που μέσω ειδικής μελέτης τεκμηριώνεται η επίτευξη των εκάστοτε απαιτούμενων εδαφολογικών και ρεολογικών χαρακτηριστικών.
Προτείνεται να μην επιτρέπεται η χρησιμοποίηση της ιλύος στους χώρους υγειονομικής ταφής ως υλικό πλήρωσης σε συνδυασμό με άλλα υλικά, παρά μόνο έπειτα από συμβατική επεξεργασία να είναι εφικτή η χρησιμοποίηση της ιλύος ως τελικό υλικό κάλυψης/αποκατάστασης ή ως υλικό χωματοκάλυψης. Στις δύο άνω περιπτώσεις προτείνεται το μέγιστο ποσοστό υγρασίας της ιλύος να ανέρχεται στο 35%.
Εκ μέρους της ΟΕΑ
Φίλιππος Κυρκίτσος
Πρόεδρος της ΟΕΑ